Verificatie en Validatie

Verificatie en Validatie (V&V) zijn begrippen die als een rode draad door GWW projecten lopen. Als in de planfase van een project de doelstellingen, scope en randvoorwaarden zijn bepaald, start de uitvoering van het project met een projectplan.

 

In het projectplan wordt al vastgelegd hoe V&V in het project wordt ingericht. Dat wil zeggen: hoe en op welke momenten in het project, vastgesteld wordt dat het resultaat aan de doelstellingen en eisen zal voldoen.

Verificatie start direct

Lopende het project wordt vooral verificatie uitgevoerd. Validatie vindt plaats bij oplevering van deel- of eindresultaten. Projecten worden praktisch altijd uitgevoerd met Systems Engineering (SE). Dit wordt ingepast in een watervalmethode, waarbij het wel mogelijk is dat fasen elkaar overlappen.

Bij SE verzamel je eisen, zoals generieke eisen en specifieke klanteisen, die je daarna vertaalt in systeemeisen en vervolgens in contractspecificaties. Klanteisen doorlopen een honoreringsproces. Deze kunnen gehonoreerd worden of onderbouwd afgewezen. Ook kan worden vastgesteld dat al op een andere wijze aan een eis wordt voldaan.

Vervolgens vinden al de eerste stappen van V&V plaats. Zodra de contractspecificaties gereed zijn wordt de eerste verificatie uitgevoerd. Van voor naar achteren wordt per eis vastgesteld in welke contractspecificatie die eis wordt gerealiseerd.

Op deze wijze wordt de basis gelegd voor de uitvoering van het project. De contracteisen worden opgenomen in 2 documenten, te weten: ‘Vraagspecificaties proceseisen’ en ‘Vraagspecificaties systeemeisen’. Met name de systeemeisen vormen de basis voor het te realiseren systeem, bijvoorbeeld een tunnel, brug of sluis.

Het verificatieproces

Aan gegadigden (potentiële opdrachtnemers) wordt als onderdeel van de aanbieding gevraagd om een plan van aanpak. Onderdeel van dit plan van aanpak moet in ieder geval een beschrijving van de wijze waarop de gegadigde zijn verificatieproces zal inrichten zijn. Hierin moet duidelijk beschreven zijn, hoe bij de afronding van elke fase is vastgesteld dat de eisen uit de vorige fase zijn vervuld. Uitgaande van de fase Voorontwerp (VO), Definitief Ontwerp (DO) en Uitvoeringsontwerp (UO), zal elke fase een verificatierapport moeten opleveren om aan te tonen dat aan de eisen uit de voorgaande fase is voldaan.

Een VO moet een rapport bevatten dat aantoont dat alle contracteisen zijn verwerkt. Een DO moet aantonen dat het volledige VO is afgedekt. En zo loopt het ook van een DO naar een UO. Het komt natuurlijk vaak voor dat er 1-op-N relaties bestaan tussen VO en DO en tussen DO en UO. Dat kan het integraal aantonen lastig maken.

Ondersteunende systemen

Om zowel het ontwikkelproces als V&V te ondersteunen, zijn systemen in gebruik die de eisen aan het te ontwikkelen systeem centraal stellen. De proces- en systeemdocumenten zijn hieraan gerelateerd. Het is niet zonder reden dat het meest gebruikte systeem hiervoor Relatics heet. Deze systemen bewaken de relatie tussen de eisen in de opeenvolgende ontwerpfasen en sommige documenten worden er rechtstreeks uit gegenereerd. Dit garandeert nog niet dat alle eisen correct zijn verwerkt, maar wel dat ze allemaal zijn geadresseerd.

Testen

Na goedkeuring van het UO wordt de realisatie gestart. Na installatie van onderdelen van het systeem, wordt telkens een verificatie uitgevoerd om vast te stellen dat het onderdeel correct is geïnstalleerd. Vervolgens worden de afzonderlijke installaties getest. Zoals ook bij ICT-systemen eerst in onderdelen wordt  getest en vervolgens in steeds grotere delen, totdat een volledige integrale test wordt doorlopen. Hierbij wordt het bekende V-model gevolgd.

De integrale testen bevinden zich op de grens van verificatie en validatie. De eindtesten van de aannemer worden vaak bijgewoond door de opdrachtgever. Soms ook door vertegenwoordigers van de gebruikersafdeling, bijvoorbeeld weg- of scheepsvaart-verkeersleiders.

Afsluitend wordt een gebruikersacceptatietest (GAT) gehouden. Dit is de validatie van het systeem. Deze test wordt al vanaf de start van het project voorbereid. Hiervoor wordt het zgn. TeMPOg opgesteld: het Test Management Plan Opdrachtgever.

Het is eigenlijk vrij logisch en het gehele proces lijkt sterk op de testaanpak die we ook in (conventionele) ICT-projecten in de administratieve automatisering toepassen. Mijn persoonlijke leerpunt hierbij was dat het V&V proces een veel prominentere plaats in projecten inneemt dan ik gewend was in ICT-projecten. De aanpak en de tooling zijn, vanaf het allereerste begin van het project, helemaal afgestemd op V&V. Alle tussenliggende stappen en fasen in het project worden telkens weer geverifieerd. Aan het eind van het project zijn er eigenlijk nooit verrassingen zoals dat bepaalde functionaliteit niet werkt zoals bedoeld. De enige restpunten uit de projecten waar ik aan heb gewerkt, betroffen kleine technische gebreken bij de installatie en fouten in technische tekeningen.

Echt functionele missers bij oplevering, in de toch behoorlijk complexe besturingssystemen van tunnels, bruggen en sluizen, heb ik niet meegemaakt. En dat is maar goed ook voor de uiteindelijke gebruikers daarvan.

Profiel Wim Schuurmans

Tientallen jaren heb ik gewerkt als projectmanager op het snijvlak van Business en ICT. Door toeval ben ik nu sinds een jaar of 6 ingezet op project- en contract management van Grond-, Weg- en Waterbouw (GWW) projecten. Hierbij heb ik me positief verbaasd over de professionaliteit van de projectenorganisatie. Een ingebakken professionaliteit. Misschien niet voor iedereen verrassend, maar voor mij toch reden een aantal van die waarnemingen te delen.

Dit artikel maakt deel uit van een serie van in totaal 12 artikelen:

  1. Integrale Project Management Teams
  2. Systeemgerichte Contract Beheersing
  3. Risico Management als leidraad
  4. Deterministische en Probabilistische planning
  5. Project Start-ups en Project Follow-ups
  6. Prestatie Verklaringen
  7. Verificatie en Validatie
  8. Systems Engineering
  9. De duivelsdriehoek, imago en veiligheid
  10. Het belang van software(testen) in tunnels en bruggen
  11. De organisatiematrix
  12. Minder mensen / meer werk

Blogdetails

20-09-2019
Artikelen
  • Wim Schuurmans

    Senior Project- en Programmamanager

    Een verfrissende aanpak en een optimaal resultaat. Kunnen, willen en durven zit in zijn genen. Haalt het beste in mensen naar boven en blijft continu alert op risico's, kansen en mogelijke verbeteringen. Zijn ervaring biedt toegevoegde waarde voor elke organisatie.

    Meer over Wim Schuurmans

  • Wim Schuurmans

Wil je meer weten?

We vertellen je graag meer over onze aanpak van het succesvol managen van projecten en programma’s.

Bel ons op 088 266 28 70 Stuur ons een bericht