Trends in projectmanagement

Dit is de samenvatting van een artikel dat in augustus 2010 gepubliceerd werd door KWD’ers Fred Heemstra, Arjan Jonker en Lousion de Kok in het tijdschrift TIEM. De actualiteit blijkt nog steeds hoewel er natuurlijk ook nieuwe trends zijn bijgekomen. Na de samenvatting van het artikel, geven we nog kort commentaar op hoe we hier nu tegenaan kijken: is de wereld echt veranderd of is er sprake van doorgaan op de bekende weg?

Het gehele artikel zenden we je op aanvraag graag toe.

Voorspellen een trend op zich

Tegen het einde van het jaar kun je geen vakblad openslaan zonder geconfronteerd te worden met teksten die beginnen met ‘nieuwe trends in…’. Wat ons opvalt is dat achteraf niet of nauwelijks wordt geëvalueerd of die trends ook daadwerkelijk hebben plaatsgevonden. In plaats van een kritische reflectie worden alweer nieuwe hypes aangekondigd. Veel van deze trends zijn trouwens geen trends maar standaard projectmanagement praktijken. In dit artikel laten we de trendwatchers, de wetenschappers en de practitioners ‘aan het woord komen’. Wat daarbij opvalt is dat er weinig overeenstemming is tussen deze drie partijen. Met name de projectmanager die dagelijks met zijn ‘voeten in de projectklei’ staat, kijkt heel anders aan tegen al die zogenoemde trends.

De literatuur staat bol van toekomstige ontwikkelingen in het vakgebied projectmanagement. Trendwatchers buitelen over elkaar heen om hun toekomstvisie te geven. Een trend die vaak wordt genoemd is ‘meer nadruk op het aspect mens’. Een tweede belangrijke trend die door veel trendwatchers wordt genoemd, is het toenemend belang van change management als onderdeel van projectmanagement. Projecten worden steeds meer het middel om een verandering te managen en zijn niet langer een op zichzelf staand iets. Wat ook geregeld wordt genoemd is een toenemende aandacht voor strategisch denken binnen projectmanagement waarbij ontwikkelingen in het vakgebied risicomanagement centraal komen te staan.

Een trend die ook door veel trendwatchers wordt genoemd is doing more with less. Hogere efficiency en hogere effectiviteit worden sleutelbegrippen, zowel in projectmanagement als in allerlei andere disciplines. Ook zien zij dat ontwikkelingen als projectportfoliomanagement sterk zullen toenemen.

De academische benadering

Het woord trends echter, lijkt in de academische wereld besmet alsof het een a-wetenschappelijke lading heeft. Veel studies op dit vlak zul je daarom ook niet in de wetenschappelijke literatuur aantreffen. Het lijkt erop dat het woord trend vervangen wordt door het begrip: toekomstige ontwikkelingen. Uit onderzoek valt een afnemende belangstelling op voor kwaliteitsmanagement, conflictmanagement, leiderschap, onderhandelen, probleem oplossend handelen en teamwork. Deze constatering staat haaks op de eerdere uitspraken van de trendwatchers.

Verder blijkt de belangstelling voor de onderwerpen projectevaluatie en projectverbetering en strategic alignment sterk toe te zijn genomen en is de belangstelling voor zaken als relatiemanagement, resourcemanagement, timemanagement, costmanagement en riskmanagement onverminderd groot. Opvallend is dat de eerder door de trendwatchers genoemde trends als virtuele teams, portfoliomanagement, de relatie lijn en project en de veranderende visie op projectsucces niet of nauwelijks worden genoemd.

En wat vinden de projectmanagers zelf?

Natuurlijk willen we de stem van de projectmanager zelf laten horen. Hiervoor hebben we onderzoek gedaan onder 90 projectmanagers. Het is tenslotte de projectmanager die het project leidt en niet de trendwatcher of de wetenschapper. Hierbij kon men uit een lijst maximaal drie positieve en drie negatieve veranderingen aankruisen.

Geconcludeerd kan worden dat de businesscase als de meest positieve ontwikkeling wordt gezien. Op afstand volgen goed opdrachtgeverschap, projectmethodieken en projectportfoliomanagement. Opvallend is ook de geringe invloed van ontwikkelingen als publicaties over projectmanagement, het toewijzen van de projectmanager aan projecten en het fenomeen vakgroep. Wat negatieve ontwikkelingen betreft scoren de aspecten lerend vermogen, project support office, projectreviews en projectrapportages niet al te best.

Interessant is te vernemen welke aspecten van deze ontwikkelingen in projectmanagement als positief en negatief werden ervarenIn het volledige artikel is dit in de vorm van een tabel weergegeven waarbij per ontwikkeling quotes bij zowel positieve als negatieve ontwikkelingen zijn vermeld. Het gaat in het kader van deze samenvatting te ver om hier dieper op in te gaan maar enkele quotes willen we je niet onthouden. Deze zullen velen ook nu nog, eind 2016, bekend voorkomen.

Wat moeten we nu concluderen?

Conclusie 1: Grote diversiteit in voorspellingen bij de trendwatchers

Het eerste dat opvalt is de grote diversiteit in de voorspellingen van de trendwatchers. Je krijgt het gevoel dat iets nieuws voorspellen een doel op zich is en dat het eens zijn met voorspellingen van anderen uit den boze is. Iedereen heeft dus de neiging om met zijn eigen lijstje met unieke vondsten te komen.

Conclusie 2: De rode draad in de voorspellingen: ‘projectmanagement op weg naar een volwassen vakgebied’.

Proberen we de gemeenschappelijkheid uit al die lijstjes en voorspellingen te destilleren dan komen we grofweg uit op de volgende belangrijke ontwikkelingen:

1. De mens staat centraal
2. Projectsucces is meer dan op tijd, binnen budget en volgens specs
3. Efficiency, efficiency en nog eens efficiency
4. Projectmanagement en organisatieverandering als twee-eenheid
5. Virtuele projectteams
6. Project portfoliomanagement

Conclusie 3: Weinig wetenschappelijk onderzoek

Hoewel het onderwerp projectmanagement in de wetenschappelijke literatuur hot is, wordt er weinig onderzoek gedaan naar trends in dit vakgebied. Echt actueel onderzoek hebben we niet kunnen vinden. Het is lastig een rode draad in de wetenschappelijke literatuur over trends in projectmanagement te vinden. De onderzoeken spreken elkaar vaak tegen en bezien de wereld soms vanuit totaal verschillende perspectieven. Twee thema’s die vaak worden genoemd zijn:

1. Relatie project en business.
2. Projecten als sociale processen.

Conclusie 4: Projectmanagers vinden…

De mening van de projectmanagers als het gaat om belangrijke ontwikkelingen en trends is veel aardser dan die van de trendwatchers en de wetenschap. Bij hen gaat het vooral om zaken die direct gerelateerd zijn aan hun dagelijkse werk. Bespiegelingen ver in de toekomst is aan hun nauwelijks besteed. De vier ontwikkelingen hier eruit springen zijn:

1. De businesscase.
2. Goed opdrachtgeverschap.
3. Projectmethodieken.
4. Project portfoliomanagement.

Conclusie 5: Overview geeft weinig samenhang

Is er nu enige relatie aan te brengen tussen de trendlijstjes van de trendwatchers, de wetenschap en de ervaringen van de projectmanagers in het veld? Zetten we de belangrijkste trends/ontwikkelingen van deze drie sporen naast elkaar dan geeft dat het volgende beeld.

Een duidelijke samenhang is moeilijk te vinden. Dat zegt veel over de kwaliteit van de voorspellingen maar ook over de volwassenheid van het vakgebied projectmanagement. Blijkbaar is de ontwikkeling van het vakgebied nog weinig stabiel en heeft het afgeven van voorspellingen eerder iets van gokken dan van het doortrekken van trends uit het verleden. Het komt erop neer dat men de uitspraken van de trendwatchers met de nodige korrels zout moet nemen en beter af kan gaan op de bewezen ervaringen van de mensen in het veld.

Wat kunnen we hier nu uit concluderen?

Om een goede analyse te kunnen maken zal aanvullend onderzoek nodig zijn maar we durven gerust te concluderen dat veel van wat in 2009 en 2010 is onderzocht, nog steeds actueel is. Natuurlijk zijn er ontwikkelingen zoals breder toepassen van Agile binnen projecten en de Best Value Approach maar deze doen geen afbreuk aan genoemde conclusies. Het PMO wordt professioneler, het vakgebied projectmanagement is nog steeds in ontwikkeling, de rol van de stuurgroep is cruciaal en projectpolitiek is een blijvend element. En in de praktijk blijkt de mens, ook in het geval van de projectmanager, nog steeds de belangrijkste factor die het verschil maakt tussen projectsucces en projectfalen.

Wil je het volledige artikel lezen? Vraag het dan aan met onderstaand formulier.