Het zal me niet verbazen als we doorgroeien richting 500 agile modellen

Maar het niveau van succes in projecten ligt evenwel volgens onderzoek van de Standish Group nog steeds laag. Daar is nog een weg te gaan. Hoe dat te doen?
‘Bekend is dat het percentage succesvolle projecten stijgt naarmate de volwassenheid van een organisatie hoger ligt. Ook hier is het nut van volwassenheidsmodellen aantoonbaar aanwezig. De mate van volwassenheid van een organisatie is te meten met maturity modellen als CMMI, OPM3 en P3M3. De modellen zeggen iets over hoe gestandaardiseerd een organisatie projecten aanpakt. Als er in bepaald project binnen een organisatie wel volgens afgesproken standaarden wordt gewerkt en in anderen projecten niet, dan is er nog geen sprake van volwassenheid in hoe de organisatie met projectmanagement omgaat en hoe de organisatie kan leren van opgedane ervaringen om dat in volgende projecten mee te nemen. Modellen dragen dus ook bij aan de continuïteit.’

Modellen zijn dus nuttig, maar hetzelfde geldt voor het gebruiken van je Gezond Boeren Verstand. Kan dat het gebruik van modellen niet vervangen?
‘Nee, want als degene die in projecten of in organisaties successen boekt op basis van zijn boerenverstand, en naar grote waarschijnlijk ervaring, maar op enig moment besluit iets anders te gaan doen, dan moet er iets zijn waarop de rest van de organisatie kan terugvallen. Dat iets zijn dan de modellen. In modellen zit kennis en ervaring vervat van projectmanagers, onderzoekers, lijnmanagers en gebruikers. Nieuwe kennis en ervaring, best practices, vinden hun weg in nieuwe versies van modellen. Zo blijft kennis geborgd. Zijn modellen daarmee zaligmakend? Nee, maar ze bieden wel structuur hoe met projecten om te gaan. Overigens is het niet zo dat kennis en ervaring alleen in modellen zit die we met naam en toenaam kennen. In de KWD-app (zie https://www.kwdrm.nl/onze-kennis/kwd-projectmanagement-app/ ) bijvoorbeeld zit dat ook, alleen wordt dat geen model genoemd.’

Is het kunnen bieden van structuur in projecten de reden dat iedereen zo dol is op modellen?
‘Modellen verbeteren de samenwerking, geven projectmanagers houvast, kunnen voor een gewenste mindset zorgen en ook voor een bepaalde mate van automatisme en maken dat er in projecten dezelfde taal kan worden gesproken. Dat voorkomt miscommunicatie. Door modellen te gebruiken kan er sprake zijn van een bepaalde mate van eenheid in projecten. Dat wil nog niet zeggen dat projectmanagers modellen altijd en overal op eenzelfde manier moeten gebruiken. Projectmanagers moeten altijd in staat zijn om in projecten modellen zodanig in te zetten dat ze daadwerkelijk voor toegevoegde waarde zorgen. Ofwel projectmanagers moeten geschoold zijn in de theorie van modellen, frameworks en het toepassen daarvan. Als een projectmanager in een project besluit om geen gebruik te maken van een model, of op een geheel eigen wijze dit model wil gebruiken, dan weet hij op grond van zijn kennis waarom hij of zij dat doet. Ook dat geeft een projectmanager houvast, zeker in projecten waarin innovatie een hoofdrol speelt. Verantwoord loslaten heet dat dan. Als daar sprake van kan zijn betekent dat ook dat er een volgende stap richting volwassenheid is gezet. Er wordt gebruik gemaakt van staande kennis, maar er is ook ruimte voor het doen van experimenten, nodig om nog onbekende antwoorden te vinden. Een model mag nooit een dogma zijn of een excuus om dogmatisch te handelen. Of zoals Pablo Picasso het zo mooi wist te verwoorden: Learn the rules like a pro, so you can break them like an artist.’

Je zegt ‘verantwoord loslaten’, dat zeg je waarschijnlijk ook omdat projectmanagers ook rekening moeten houden met wat een managementteam of CEO van een bedrijf als aanpak voor ogen heeft?
‘Topmanagement vraagt inderdaad aan projectmanagers welke modellen zij gaan gebruiken, Prince2, SAFe, etc. Dan is het goed dat de projectmanager kan aangeven waar een project het meest bij gebaat is. Let op: als er een grondige transitie moet plaatsvinden, dan is er nog meer nodig dan het inzetten van modellen en frameworks alleen. Als een projectmanager ook kan aangeven wat hij of zij nog meer gaat doen dan het inzetten van bepaalde modellen en frameworks, dan kan dat het vertrouwen van een CEO in de projectmanager en gewenste uitkomst van het project zeer verstevigen.’

Modellen zijn dus nuttig en waardevol, het is goed dat projectmanagers zich daarin verdiepen, maar daarmee is nog geen antwoord gegeven op de vraag waarom er zoveel verschillende modellen en frameworks zijn?
‘Ah, nu wordt het interessant. Natuurlijk, de wereld verandert en modellen veranderen mee. Lees erover in mijn boek: Scaling Agile en mijn New bird’s eye view on the agile forest artikel. Dat er zo veel modellen zijn heeft vele oorzaken. Een voorbeeld: de Europese Commissie heeft aangegeven dat zij qua modellen niet al te zeer willen leunen op modellen die buiten de EU zijn ontwikkeld, zoals Prince2, dat uit de UK komt. Amerikaanse modellen zijn prima, zoals PMI, maar Europese modellen verdienen toch de voorkeur. Gevolg: verschillende modellen en platforms. Daarnaast speelt ook hier de commercie een belangrijke rol. Modellen en het vooral het geven van trainingen daarin plus het certificeren is big business. Heel veel bedrijven bieden trainingen aan en projectmanagers kunnen zich in een bepaald model of framework laten certificeren. Modellen en frameworks zorgen voor veel omzet bij deze opleidings- en certificeringsorganisaties. Om continuïteit te krijgen is het voor deze bedrijven van belang dat er steeds nieuwe en geüpdatete modellen komen waarvoor ze trainingen en certificering kunnen aanbieden. Dat is een continu proces. Er zit mede daarom geen einde aan de ontwikkeling van modellen en frameworks. Het zal mij niet verbazen als we over een paar jaar op 250 verschillende modellen en frameworks zitten, en misschien wel 500. Iedereen doet daaraan mee, ook de Founding Fathers of Scrum Jeff Sutherland en Ken Schwaber. De scrumaanpak die zij hebben ontwikkeld is in de loop der jaren doorontwikkeld, maar ook zij willen economisch profiteren en daarom zijn zij individueel gekomen met scaling aanpakken Nexus en Scrum at Scale inclusief trainingen en certificeringen terwijl ze altijd geroepen hebben dat Scrum voldoende is.’

Oude wijn in nieuwe zakken dus. Geldt dat eigenlijk ook niet voor veel meer zaken?
‘Zeker, vroeger kwamen werklieden bijeen in een bouwkeet en bespraken wat ze moesten doen, jij dit, ik dat en benadrukten bijvoorbeeld dat er problemen waren met een steiger. Tegenwoordig doen we precies hetzelfde, maar heet het een daily scrum meeting. Wat doen we vandaag en wat morgen, draagt nu namen als backlog, roadmap en kanbanbord. Problemen noemen we impediments. Run the business, change the business, het is van allen tijden, net zoals dat opgaat voor het voorspellen van de toekomst: het blijft koffiedikkijken, met of zonder modellen. In modellen zit kennis, ervaring, maar niet de toekomst. Die moeten we zelf ontdekken en maken. Inspiratie bestaat, maar zij kan ons pas vinden als we werken’, aldus Picasso.’

Wat wordt de invloed van artificial intelligence op de ontwikkeling van modellen?
‘De noodzaak om samen te werken is steeds pregnanter geworden. Artificial Intelligence neemt standaardwerkzaamheden stap voor stap over, maar de overige werkzaamheden richting innovatie, transformatie etc, vragen om steeds meer en betere samenwerking tussen alle geledingen in een organisatie.’

Op naar een extended versie van New Birds Eye?
‘Wie weet, maar voor nu heb ik er even voldoende beschreven. Welk model ook wordt gebruikt Bestuur, Structuur, Cultuur, blijven de drie fundamenten waarop een organisatie wordt gebouwd. Modellen helpen deze pijlers te versterken.’