De neus van de projectmanager voor projectpolitiek

Politiek

1. Om toch groen licht voor een project te krijgen, wordt er vaak ten onrechte het etiket ‘strategisch’ opgeplakt. De belanghebbenden voeren de druk op met als achterliggende redenering “Iedereen is er tegenwoordig mee bezig, wij kunnen en mogen toch zeker niet achterblijven?”
2. Opeens merk je dat sommige partijen in de organisatie gaan tornen aan doelstellingen, strategieën en commitments ten aanzien van een project. Dit is vaak een signaal dat men bezig is de “poten onder het project af te zagen”.
3. De roep om externe reviews en auditors kan een indicatie zijn dat er onderhuids iets speelt. Die roep komt dan van partijen die het project om zeep willen helpen of het ten eigen voordele willen wijzigen.
4. Er wordt een (te) positief beeld van het project geschetst door creatief om te gaan met schattingen van de kosten, baten en risico’s of je deelt het project op in kleine delen om de kosten van de deelprojecten beneden een bepaalde drempelwaarde te houden en op die manier een kritische investeringsboard te omzeilen.
5. De voortgangsrapportage van de projectmanager wordt richting hogere echelons positiever gekleurd.

Dit soort signalen zijn allemaal uitingen van politiek gedrag en zijn erop gericht om een bepaalde keuze “erdoor te drukken”. Dat heeft misschien een nare bijsmaak, maar het is wel een wezenlijk deel van de besluitvorming. De vraag is of jij als projectmanager de politieke voelhorens hebt om deze signalen te herkennen en te interpreteren. Je moet de context van de organisatie kunnen ‘lezen’ en kunnen aanvoelen hoe je de politiek voor je kan laten werken. Je moet weerstanden zien aankomen. Je moet gevoel hebben voor formele en informele machtsstructuren en relaties met machtige ‘stakeholders’ kunnen onderhouden. Je moet weten hoe “de hazen lopen”, hoe je coalities vormt, waar je informatie kunt halen en waar de macht ligt.

Verschillende typen projectmanagers

De ene projectmanager zal daar beter in zijn dan de andere, en zal het politieke spel beter kunnen spelen dan de andere. We maken daarom een onderscheid in drie typen projectmanagers:

• De politieke naïeveling vindt projectpolitiek vervelend en probeert het ook te vermijden. Hij speelt geen politieke spelletjes en kan dat trouwens ook helemaal niet. Vooral een technische projectmanager neigt naar een ‘naïeve’ houding. Hij heeft vooral aandacht voor inhoudelijke zaken en heeft de neiging meer dan eens menselijke relaties te verwaarlozen.
• Voor de raspoliticus biedt projectpolitiek kansen, voor hem is het een mogelijkheid om invloed en macht te verkrijgen waarbij hij er niet voor terugdeinst af en toe ethisch over de schreef te gaan. Hij creëert hierdoor vaak een sfeer van wantrouwen en animositeit en is daardoor minder effectief in het hanteren van zijn team en zijn omgeving.
• De middenpositie wordt ingenomen door de politiek-zakelijke projectmanager. Deze is gevoelig voor politieke invloeden en tracht deze invloed aan te wenden om het projectresultaat positief te beïnvloeden Dit gedrag levert een goed uitgangspunt voor onderhandelingen en het opbouwen van netwerken en relaties. Een politiek-zakelijke manager begrijpt waar weerstand vandaan komt, welke politieke gevolgen die voor zijn project heeft en waar de politieke macht ligt.

MACH-score

Om te weten tot welk type iemand gerekend moet worden, introduceren we de MACH-score. Iemand met een hoge MACH-score heeft een sterker gevoel voor politiek en weet het politieke spel beter te spelen dan iemand met een lage MACH-score. Die score kun je bepalen met vragenlijst vanuit de KWD PM app.

We hebben deze vragenlijst op onze vakdag in november 2014 uitgezet bij 124 IT managers, waarvan 86 project- en programmamanagers. De overige aanwezigen waren IT managers (12) of business managers (18). Van 8 personen was de functie niet bekend.

De antwoorden op de vragen uit de lijst leverden de volgende resultaten:

• Geen enkele projectmanager is een raspoliticus. Het overgrote deel, 96%, is politiek-zakelijk. De resterende 4% is politiek naïef.
• De gemiddelde MACH-score van de projectmanagers bedraagt 48 (politieke gevoeligheid iets lager dan gemiddeld). Bij de IT- en de business managers ligt het gemiddelde op 45 (politieke gevoeligheid nog iets lager).
• Er is geen significant verschil gemeten tussen de MACH-scores van projectmanagers werkzaam in de publieke of private sector.

Je mag stellen dat de projectmanagers die aan dit experiment hebben deelgenomen (op een enkeling na) allen een neutrale/gemiddelde MACH-score hebben. Zij hebben een gezonde opstelling ten aanzien van politiek in projecten. Ze zijn er noch afkerig noch fan van, maar passen politiek met verstand toe.